Ngạt mũi ở trẻ sơ sinh là một tình trạng khá phổ biến, đặc biệt là trong giai đoạn thời tiết thay đổi thất thường. Điều này không chỉ gây khó chịu cho trẻ mà còn làm cha mẹ lo lắng không ngừng. Trẻ nhỏ, nhất là trẻ sơ sinh, không có khả năng tự làm sạch mũi như người lớn, nên việc ngạt mũi có thể gây nhiều phiền toái. Nguyên nhân ngạt mũi có thể từ nhiều nguồn khác nhau và triệu chứng cũng rất đa dạng. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng và cách xử lý khi trẻ sơ sinh bị ngạt mũi.
Nguyên nhân gây ngạt mũi ở trẻ sơ sinh
Cảm lạnh
Cảm lạnh là nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến ngạt mũi ở trẻ sơ sinh. Thời tiết thay đổi đột ngột, đặc biệt là khi chuyển mùa, có thể dễ dàng khiến trẻ nhiễm lạnh. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, trẻ sơ sinh tiếp xúc nhiều với môi trường thay đổi nhiệt độ thất thường sẽ dễ dàng bị cảm. Một điều đáng chú ý là cảm lạnh không chỉ gây ngạt mũi mà còn đi kèm với các triệu chứng như hắt hơi, ho, sốt nhẹ và chảy nước mắt. Đây thường là một hiện tượng tạm thời nhưng lại gây nhiều phiền toái.
Viêm xoang
Viêm xoang là một nguyên nhân khác cũng phổ biến không kém. Khi bị viêm xoang, trẻ sơ sinh sẽ có nhiều dịch nhầy tích tụ trong khoang mũi. Điều này làm cản trở quá trình thở và gây ra ngạt mũi. Hiện tượng này cũng giống như cảm lạnh nhưng có thể kéo dài và nghiêm trọng hơn nếu không được điều trị kịp thời. Một số nghiên cứu tại Việt Nam đã cho thấy tỷ lệ trẻ sơ sinh bị viêm xoang khá cao, đặc biệt là ở những trẻ sống trong môi trường ô nhiễm hoặc độ ẩm cao.
Dị ứng
Dị ứng cũng là một nguyên nhân không thể bỏ qua khi nói về ngạt mũi ở trẻ sơ sinh. Trẻ nhỏ rất dễ bị dị ứng với phấn hoa, thời tiết, khói bụi, và thậm chí là một số loại thực phẩm. Khi bị dị ứng, hệ thống miễn dịch của trẻ sẽ phản ứng lại bằng cách tạo ra phản ứng viêm, làm nghẹt đường hô hấp. Triệu chứng kèm theo có thể là hắt hơi, ngứa mũi và mắt đỏ. Dị ứng không chỉ làm trẻ khó chịu mà còn có thể dẫn đến nhiều biến chứng nếu không được kiểm soát tốt.
Dị vật trong mũi
Dị vật trong mũi, chẳng hạn như thức ăn, đồ chơi nhỏ, hay các mảnh vụn nhỏ có thể vô tình lọt vào mũi trẻ, cũng là một nguyên nhân gây ngạt mũi. Tình trạng này thường nguy hiểm và cần được xử lý kịp thời để tránh nguy cơ tắc nghẽn hô hấp nghiêm trọng hơn.
Sinh non hoặc suy hô hấp
Trẻ sơ sinh sinh non hoặc mắc các chứng suy hô hấp bẩm sinh cũng dễ bị ngạt mũi hơn so với trẻ bình thường. Điều này là do đường thở của các em thường nhỏ hơn và dễ bị tắc nghẽn bởi dịch nhầy. Đối với những trường hợp này, cần được sự can thiệp và giám sát y tế thường xuyên để đảm bảo tình trạng sức khỏe của trẻ.
Triệu chứng của trẻ sơ sinh bị ngạt mũi
Khó thở
Triệu chứng rõ ràng nhất khi trẻ bị ngạt mũi là khó thở. Trẻ sẽ có dấu hiệu thở khò khè, thở nhanh hoặc thậm chí phải thở bằng miệng vì không thể thở qua mũi. Điều này gây ra nhiều khó khăn cho trẻ trong các hoạt động hàng ngày, đặc biệt là khi bú mẹ hay uống sữa bột.
Quấy khóc
Một trong những dấu hiệu phổ biến và dễ nhận biết khi trẻ sơ sinh bị ngạt mũi là quấy khóc liên tục. Trẻ nhỏ không biết diễn đạt sự khó chịu của mình qua lời nói, vì vậy quấy khóc là cách duy nhất để trẻ biểu hiện sự khó chịu khi bị ngạt mũi. Đôi khi cha mẹ cảm thấy bất lực trước sự quấy khóc liên tục của con mà không hiểu nguyên nhân, dẫn đến tình trạng căng thẳng cả cho trẻ và phụ huynh.
Bỏ ăn
Khi bị ngạt mũi, trẻ thường cảm thấy khó thở và không muốn bú hoặc ăn. Bỏ ăn hay bú kém là một triệu chứng rõ ràng, gây lo lắng cho cha mẹ vì trẻ không nhận được đủ dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển. Đây là một trong những triệu chứng nguy hiểm hơn vì có thể gây ra những hệ lụy dài hạn nếu không được xử lý kịp thời.
Sốt
Trong một số trường hợp, trẻ sơ sinh bị ngạt mũi có thể kèm theo sốt nhẹ. Đây là dấu hiệu cho thấy cơ thể trẻ đang phản ứng lại với nhiễm trùng hoặc vi khuẩn. Mặc dù không phải lúc nào sốt cũng gây ra ngạt mũi, nhưng khi kết hợp với các triệu chứng khác, việc theo dõi nhiệt độ cơ thể trẻ trở nên rất quan trọng.
Ho
Chẳng hạn như khi ho khan hay ho có đờm, trẻ thường cố gắng đẩy đờm hoặc chất nhầy ra khỏi cơ thể, điều này là một phản ứng tự nhiên khi đường thở bị cản trở. Ho là một triệu chứng khá phổ biến khi trẻ bị ngạt mũi.
Chảy nước mũi
Chảy nước mũi là một trong những triệu chứng điển hình và dễ nhận biết nhất khi trẻ bị ngạt mũi. Dịch nhầy chảy ra nhiều có thể gây khó chịu, làm trọng lượng và tắc nghẽn lỗ mũi của trẻ.
Cách xử lý trẻ sơ sinh bị ngạt mũi
Vệ sinh mũi cho trẻ
Vệ sinh mũi là bước đầu tiên và quan trọng nhất trong việc xử lý ngạt mũi cho trẻ. Cha mẹ có thể dùng bông sạch nhúng nước ấm và lau nhẹ nhàng vùng mũi trẻ để loại bỏ chất nhầy. Điều này giúp làm thông thoáng đường thở và giúp trẻ dễ chịu hơn.
Sử dụng nước muối sinh lý
Nước muối sinh lý là một giải pháp an toàn và hiệu quả để làm loãng dịch nhầy trong mũi của trẻ. Cha mẹ có thể chuẩn bị nước muối sinh lý tại nhà bằng cách pha nửa muỗng cà phê muối ăn không iốt vào 240ml nước cất hoặc nước tiệt trùng. Sau đó, nhỏ 1-2 giọt vào từng lỗ mũi của trẻ, và nghiêng đầu trẻ để dịch nhầy dễ dàng chảy ra ngoài.
Hút mũi cho trẻ
Sau khi nhỏ nước muối sinh lý, cha mẹ có thể sử dụng bóp cao su để hút dịch nhầy ra khỏi mũi trẻ. Điều này giúp làm sạch đường thở và giúp trẻ dễ thở hơn. Tuy nhiên, cần lưu ý không nên hút mũi quá nhiều lần vì có thể làm tổn thương niêm mạc mũi của trẻ.
Điều chỉnh nhiệt độ phòng
Nhiệt độ phòng cũng có tác động lớn đến tình trạng ngạt mũi của trẻ. Sử dụng máy tạo ẩm để làm ẩm không khí trong phòng trẻ, giúp làm loãng dịch nhầy. Tránh để phòng quá khô hoặc quá nóng, giữ nhiệt độ phòng ở mức vừa phải sẽ giúp trẻ dễ chịu hơn.
Cho trẻ uống nhiều nước
Khuyến khích trẻ uống nhiều nước hơn là một cách hiệu quả để làm giảm ngạt mũi. Nước giúp làm loãng dịch nhầy và làm cho mũi trẻ thông thoáng hơn.
Cho trẻ ngủ ngửa
Đặt một chiếc khăn dưới đầu trẻ để nâng cao đầu một chút khi ngủ sẽ giúp trẻ dễ thở hơn. Điều này rất đơn giản nhưng có thể mang lại hiệu quả lớn trong việc giảm ngạt mũi.
Sử dụng máy hút mũi
Máy hút mũi là một công cụ hữu ích để lấy bớt dịch nhầy ra khỏi mũi của trẻ. Tuy nhiên, cần lưu ý không nên sử dụng quá nhiều lần trong ngày để tránh làm kích ứng niêm mạc mũi của trẻ.
Dùng thuốc (theo chỉ định của bác sĩ)
Trong một số trường hợp nghiêm trọng, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng một số loại thuốc để giảm ngạt mũi. Tuy nhiên, cha mẹ tuyệt đối không nên tự ý mua thuốc cho trẻ mà không qua sự chỉ định của bác sĩ.
Khi nào nên đưa trẻ đi khám bác sĩ
Trẻ bị ngạt mũi kéo dài
Nếu tình trạng ngạt mũi của trẻ kéo dài hơn 10 ngày mà không có dấu hiệu cải thiện, cha mẹ nên đưa trẻ đi khám bác sĩ. Đây có thể là dấu hiệu của một bệnh lý nghiêm trọng hơn cần được điều trị kịp thời.
Trẻ bị sốt cao
Nếu trẻ dưới 3 tháng tuổi có sốt trên 38°C, hoặc trẻ trên 3 tháng tuổi có sốt trên 38,9°C, cần đưa trẻ đi khám bác sĩ ngay. Sốt cao đi kèm với ngạt mũi trong trường hợp này có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng nặng.
Trẻ bị khó thở nặng
Nếu trẻ có dấu hiệu khó thở nặng như vật vã, khó nói hoặc kêu khó khăn, cha mẹ cần đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay lập tức. Khó thở nặng là một triệu chứng nghiêm trọng và cần được xử lý kịp thời để tránh nguy cơ nguy hiểm đến tính mạng.
Trẻ bị chảy nước mũi màu vàng xanh
Chảy nước mũi màu vàng xanh kéo dài có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng xoang. Nếu tình trạng này kéo dài hơn 14 ngày, đặc biệt kèm theo sốt hoặc đau xung quanh mắt/má, trẻ cần được đưa đến bác sĩ ngay.
Trẻ bị nôn mửa
Nếu trẻ bị nôn mửa kèm với các dấu hiệu mất nước như ít nước tiểu, khô miệng, mắt trũng, đây là tình trạng cần được xử lý ngay lập tức.
Trẻ bị co giật
Co giật, đặc biệt là co giật do sốt cao, là một tình trạng nghiêm trọng. Cha mẹ cần đưa trẻ đến bác sĩ ngay lập tức nếu trẻ bị co giật. Co giật có thể gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng nếu không được xử lý đúng cách.
Trẻ sơ sinh bị ngạt mũi là một tình trạng phổ biến nhưng không nên xem nhẹ. Việc hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và cách xử lý sẽ giúp cha mẹ tự tin hơn trong việc chăm sóc con cái. Nếu tình trạng ngạt mũi kéo dài hoặc có các triệu chứng nghiêm trọng, đừng ngần ngại đưa trẻ đến bác sĩ để được khám và điều trị kịp thời.
